จังหวัดตราด เป็นจังหวัดชายแดนเล็กๆ สุดด้านชายฝั่งตะวันออกของประเทศไทย สันนิษฐานกันว่า "ตราด" เพี้ยนมาจากคําว่า "กราด" ซึ่งเป็นชื่อของต้นไม้ชนิดหนึ่ง ที่ใช้ทําไม้กวาด และรอบเมืองตราดในสมัยก่อนนั้นก็มีต้นกราด ขึ้นอยู่เป็นจํานวนมาก แต่ในสมัยกรุงศรีอยุธยา รัชสมัยพระนเรศวรมหาราช ตราดมีชื่อในขณะนั้นว่า "บ้านบางพระ" ใน ร.ศ.112 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทําสนธิสัญญากับฝรั่งเศส ยอมยกดินแดนจังหวัดตราด และ เกาะช้างทั้งหมดตั้งแต่แหลมสิงห์ไปจนถึงเกาะกูด รวมทั้งเมืองปัจจันตคีรีเขตร (เกาะกง) ให้แก่ฝรั่งเศส เพื่อให้ฝรั่งเศส ถอนทหาร ออกจากจันทบุรี ต่อมาในวันที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2449 ได้ยอมยกดินแดนเมืองพระตะบองเสียมราฐ และศรีโสภณ รวมทั้งเมืองปัจจันตคีรีเขตรให้กับฝรั่งเศสเพื่อแลกเอาเมืองตราด เกาะต่างๆ ตั้งแต่แหลมสิงห์ไปจนถึงเกาะกูด กับเมืองด้านซ้ายฝั่งขวา ของแม่น้ำโขงคืนมา โดยฝ่ายไทยมีพระยามหาอํามาตยาธิบดี ซึ่งในขณะนั้นเป็นพระยาศรีเทพตําแหน่งปลัดทูลฉลอง กระทรวงมหาดไทย เป็นหัวหน้าผู้แทนรัฐบาลไทย ฝ่ายฝรั่งเศส มีมองซิเออร์รูซโซเรซิดังเป็น หัวหน้าผู้แทนรัฐบาลฝรั่งเศส ได้กระทําพิธีส่งและรับมอบกัน ณ ศาลากลางจังหวัด และฝรั่งเศสยอมถอนทหารออกไป เมื่อวันที่ 6 กรกฎาคม พ.ศ. 2450 ชาวจังหวัดตราดได้ถือเอาวันที่ 23 ของทุกปีเป็นวัน ตราดรําลึก
วันที่ 17 มกราคม พ.ศ.2484 ช่วงระหว่างสงครามอินโดจีน เรือรบฝรั่งเศสล่วงล้ำน่านน้ำด้านจังหวัดตราด กองเรือรบราชนาวีไทยได้เข้าขัดขวางเกิดการยิงต่อสู้กัน ซึ่งเป็นที่รู้จักกันทั่วไปในนาม ยุทธนาวีที่เกาะช้าง โดยฝ่ายไทยสามารถขับไล่ข้าศึกให้ล่าถอยไปได้แต่ต้องสูญเสียเรือรบหลวงไป 3 ลํา คือ เรือรบหลวงสงขลา เรือรบหลวงชลบุรี และเรือรบหลวงธนบุรี รวมทั้งทหารอีกจํานวนหนึ่ง ในวันที่ 17 มกราคมของทุกปี กองทัพเรือจึงถือเป็นวันทําบุญประจําปี เพื่ออุทิศส่วนกุศลแก่ทหารเรือไทย ที่ได้สละชีวิตในการปฏบัติหน้าที่ เพื่อปกป้องแผ่นดินไทยในครั้งนั้น
การเดินทาง ทางรถยนต์ จากกรุงเทพฯ สามารถเดินทางได้ 2 สาย คือ 1.สายบางนา-ตราด(เส้นทางหลวงหมายเลข3) ผ่านชลบุรี ระยอง-จันทบุรี-ตราด ระยะทางประมาณ 385 กิโลเมตร 2. สายบางนา-ชลบุรี-แกลง-จันทบุรี-ตราด (เส้นทางหลวงหมายเลข 344) ระยะทางประมาณ 315 กิโลเมตร
ทางรถโดยสารประจําทาง มีรถโดยสารทั้งแบบธรรมดา และปรับอากาศ ออกจากสถานีขนส่ง สายตะวันออก(เอกมัย) ถนนสุขุมวิท รถโดยสารปรับอากาศ ออกจากสถานีเอกมัย ตั้งแต่เวลา 07.00-23.30 น. รถออกทุกชั่วโมง ใช้เวลาเดินทางประมาณ 5 ชั่วโมง สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม โทร. 391-4164, 391-2504 นอกจากนี้ยังมีบริษัทเดินรถเอกชนวิ่งบริการ ได้แก่ สหมิตร-เชิดชัยทัวร์ โทร. 391-2237 ตราด โทร. (039) 511062, โชคอนุกูล โทร. 392-7680 ตราด โทร. (039) 511587, ศุภรัตน์ทัวร์ โทร. 391-2331 ตราด โทร. (039) 511481 รถโดยสารธรรมดา ออกจากสถานีเวลา 03.00, 05.00,12.30 และ 23.00 น. อัตราค่าโดยสาร 78 บาท สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม โทร. 391-2504
งานวันตราดรําลึก เป็นงานประเพณีที่สําคัญงานหนึ่งของจังหวัด จัดขึ้นในวันที่ 23 มีนาคม ของทุกปี ที่บริเวณหน้าศาลากลางจังหวัด เพื่อรําลึกถึงเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์ครั้งสําคัญที่ฝรั่งเศส เข้ายึดครองเมืองตราด พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงดําเนินวิเทโศบายทางการเมืองระหว่างประเทศด้วยพระปรีชาสามารถ จนในที่สุด ฝรั่งเศสยอมทําสัญญายกเมืองตราดคืนให่แก่ประเทศไทย เมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2449
ในงานนี้จะมีริ้วขบวนเทิดพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว นิทรรศการทางประวัติศาสตร์เมืองตราด การประกวดสุนัขพันธุ์ไทยหลังอาน การจําหน่ายสินค้าและผลิตภัณฑ์การเกษตร การแสดงวัฒนธรรมพื้นบ้าน และความบันเทิงอีกหลายรูปแบบ
